بعد از روی کار آمدن عباسیان(۶۵۶_۱۳۲هـ.ق)، عمران بغداد پایتخت عباسیان شد.
شهر بغداد درقرن دوم هـ.ق به دستور «منصور» بر مبنای نقشه ی «مدور» ساخته شد
وتا قرن هفتم هـ.ق پایتخت اسلام بود. اکثر بناها ی این شهر در اثر حمله های مغولان
در قرن هفتم هـ.ق و تیموریان در قرن نهم هـ . ق تخریب شد .یکی از دلایل ویرانی این بناها استفاده
از«خشت خام»در مصالح ساختمانی آن بوده است.از دوره ی عباسیان در این شهر دو بنا
به نام های«قصر عباسی»ومدرسه المستنصریه»تقریبا سالم مانده که اکنون به موزه تبدیل شده
وبارها تعمیر شده است.
با حاکمیت عباسیان بر جهان اسلام مرکزیت حکومت از سوریه به عراق (دمشق به بغداد) تغییر یافت.
در این دوره وحدت ی جهان اسلام با حکومت سلجوقیان بر ایران از بین رفت و راه نفوذ فرهنگ
و عناصر هنری ایرانی در جهان اسلام مساعد گردید. این خصلت را می‌توان در عمران
مکتب عراق (دوره‌ی عباسی) باز شناخت. در این دوره از عناصر معمار یایران (اشکانی و ساسانی)
و سنت طاق‌زنی و گنبدسازی ایران و مصالح آجری و مناره‌های مارپیچ استفاده می‌شد.
مصالح آجر پلان مستطیل شکل فضای شبستانی رواق‌ها در سه سوی صحن تزئینات گچ‌بری
و نقاشی‌های دیواری قوس‌های گرد و ضربی مناره‌های مارپیچ یا حونی در قیاس عمران عباسی
و اموری باید مطرح نمود که معماری دوره‌ی عباسی مزین‌تر و دارای عناصر تزئینی بیشتر نسبت به دوره‌ی
اموی بوده است.
مسجد جامع سامرا یا مسجد المتوکل، کاخ جوسق الخاقانی، مدرسه‌ی المستنصریه ،مسجد کاظمیه ،آرامگاه شیخ عمر سهروردی
مسجد جامع سامرا
برخوردار از مناره ای ۵۳ متری و حونی شکل. مسجد جامع سامرای عراق، در دوران عباسی ها ساخته شد که مناره حونی شکلی که دارد از مهمترین شاخصه های آن به شمار می رود، این مناره با ارتفاع ۵۳ متر یکی از بلندترین مناره های جهان اسلام محسوب می شود.
از جمله اقداماتی که خلیفه عباسی در این شهر انجام داد، ساخت مسجد جامعی وسیع در وسط شهر بود که در نهایت زیبایی و ظرافت در سالهای ۲۳۷-۲۳۳ ساخته شد. این مسجد ۵۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد و به صورت ۵ حلقه دایره ای است که بر روی هم سوار شده اند و همه اینها بالای سطحی مربع شکل قرار دارند. این حلقه های دایره ای در پایان به اتاقکی منتهی می شوند . امروزه از این مسجد تنها دیوار بیرونی و مناره حونی شکل معروف آن با نام ملویه، بر جای مانده است.
مناره حونی شکل این مسجد شاخص ترین بخش آن است که در خارج از مسجد و ۲۷ متری ضلع شمالی آن بر پایه ای مربع شکل با اضلاع ۳۳ متر ساخته شده است. حلقه های دایره ای حونی شکل پس از پنج دور گردش به اتاقکی منتهی می شوند. این مناره ۵۳ متر ارتفاع دارد و یکی از بلندترین مناره های جهان اسلام است شیوه به کار رفته در عمران مسجدسامرا، بعدها در ساخت مسجدابوذلاف در همان نزدیکی و مناره مسجد ابن طولون در قاهره به کار گرفته شد و پس ازآن دیگر دنبال نشد.از جمله آثاری که در این مسجد کشف شده می توان به ظروف شیشه ای قدیمی با نوشته ها و تزئینات خاص اسلامی اشاره کرد . در این مسجد بیش از ۱۰۰ هزار نفر می توانستند نمازبخوانند .
و آن یکى از کاخهاى دوره اخیر عباسیان در بغداد است که در سمتشرق بغداد و در نزدیکى رودخانه دجله قرار دارد.این کاخ داراى تالارها و ایوانهایى استبا گچبریهاى زیبا و دیدنى.
دانشگاهى است جهت تدریس علوم دینى مذاهب چهارگانه اهل سنت که به دستور مستنصر بالله عباسى در سال ۶۳۱ ه.ساخته شد و ساختمان آن تا کنون باقى است. عمران این مدرسه نمایانگر نمونه مدارس آن دوره است و از ساختمان عظیم و بزرگ و شبستانها و اتاقهاى تدریس فراوان برخوردار است.امروزه این مدرسه در سمتشرق بغداد (رصافه) و در بازار خفافین،در نزدیکى پل الشهدا قرار دارد.
درباره این سایت